پيوند وصله اي زيتون
پيوند وصله اي براي سرشاخه كاري (تغيير ارقام گياهان استقرار يافته )زيتون
Patch budding for top working olives
مقدمه
گاهي اوقات تغيير دادن واريته هاي زيتون ضروري مي باشد،اين عمل با سرشاخه كاري درختان موجود با واريته هاي مطلوب انجام مي شود.پيوند وصله اي، بيشتر از پيوند پوست براي سرشاخه كاري درختان زيتون مفيد مي باشد.از فوايد پيوند وصله اي ميتوان به موارد زير اشاره كرد:پيوند وصله اي به پيوندك كمتري نياز دارد،سريعتر انجام مي گيرد بنابراين هزينه بر نيست. همچنين عمليات پيوند در يك دوره طولاني زماني قابل انجام مي باشد.از مزيت هاي ديگر پيوند وصله اي اين است كه به مراقبت هاي كمتري نسبت به شكلهاي ديگر پيوند نيازدارد.بطور معمول پيوند وصله اي بر روي درختان كوچك يا شاخه هاي(به قطر 3 تا 7.5 سانتي متر)انجام مي شود.ليكن با برخي تغييرات تكنيكي بر روي درختان يا شاخه هاي با قطر 15سانتي متريا بزرگتر قابل انجام مي باشد.
زمان پيوند(Timing)
همانند پيوند پوست،پيوند وصله اي بايد زماني انجام شود كه درخت درزمان پوست دهي باشد.تعيين زمان مناسب به فاكتورهاي ديگري از قبيل تغييرات آب و هوايي فصلي، اندازه و وضعيت شاخه و...بستگي دارد.پوست دهي درخت زيتون معمولا از اواسط فروردين تا اواسط شهريور مي باشد.پوست دهي شاخه هاي كوچكتر نسبت به شاخه هاي بزرگتر زودتر شروع شده و دير هم پايان مي پذيرد.پوست دهي شاخه هاي كم قطر ممكن است تا اواخر آبان ادامه داشته باشد.به هر حال ميزان رشد كم در زماني از سال كه رشد كاهش يافته است،احتمال تشكيل كالوس كمترمي شود،در نتيجه شانس گرفتن جوانه كاهش مي يابد.
انتخاب پيوندك ( Scion wood selection)و عمليات پيوند زني
شاخه هاي يك يا دوساله پررشد با قطر يك مداد يا بزرگتر براي انتخاب پيوندك مناسب مي باشند(شكل1).براي شاخه هاي بزرگتر ،پيوندك هاي بزرگتر انتخاب مي شود .برگهاي پيوندك بدون صدمه به جوانه آن برداشته مي شوند.پيوندك بايستي فورا استفاده شود و از خشك شدن آن پرهيز نمود.در صورت لزوم براي جلوگيري از خشك شدن پيوندك مي توان از كيسه هاي پلاستيكي استفاده نمود.براي تسريع در عمليات پيوند زني از چاقوي پيوند دو تيغه(بافاصله تقريبي1.9 تا 2.5سانتيمتر ازهم)براي برش پيوندك و پايه استفاده مي شود(شكل2 ).پس از انجام عمليات پيوند گيري دقيقا همان عمل برروي شاخه اي كه عمل پيوند روي آن انجام مي گيرد،صورت گرفته و جاگذاري پيوندك انجام مي شود.بايستي دقت نمود برش روي پايه بايستي دقيقا به اندازه پيوندك(وصله)باشد(شكل3).پس از انجام عمليات ذكر شده پيوندك محكم و سفت به شاخه بسته مي شود(شكل4 ).براي بستن محل پيوند از نوارهاي مخصوص پيوند كه براي اين هدف توليد شده اند استفاده مي شود.علاوه بر نوارهاي مخصوص پيوند مي توان ازلاستيك هاي پيوند زني يا نوارهاي پلاستيكي براي بستن محل پيوند استفاده نمود.در هنگام بستن محل پيوند بايد دقت
كرد جوانه پيوندك پوشانده نشود.بعد از گرفتن پيوند بايستي نوارهايي كه براي بستن پيوندك استفاده شده بود، برداشته شوند.پس از گذشت 3هفته از زمان انجام پيوند،پيوندك ها مورد بازرسي قرارگرفته و اگر از گرفتن پيوندكها مطمئن شديم(شكل5)و رشد جوانه ها آشكار شد مي توان شاخه ها را ازبالاي محل پيوند قطع نمود،وگرنه اين عمل بايستي تا بهار سال آينده به تعويق بيافتد.
سرشاخه كاري درختان بزرگتر(Top working longer trees )
اگرچه پيوند جوانه بطور معمول بر روي درختان كوچك استفاده مي شود ولي با تكنيكهاي مشابه اين پيوند بطور موفقيت آميز بر روي درختان بزرگتر با شاخه هاي به قطر 10سانتيمتر يا بزرگتر استفاده كرد.از مشكلات پيوند جوانه در درختان بزرگتر اين است كه پوست شاخه هايي كه براي پيوند انتخاب مي شود از پوست وصله داراي جوانه ضخيم تر مي باشد،و اين مسئله مي تواند در تضمين ارتباط كافي بين لايه هاي كامبيوم پيوندك و شاخه مشكل ساز باشد.براي غلبه بر مشكل عدم ارتباط كافي بين لايه هاي كامبيوم پايه و پيوندك مي توان پوست شاخه پايه را در محل پيوند فشرده كرده و بعد عمليات جاگذاري پيوندك انجام شود و يا مي توان پيوندك را از شاخه هاي بزرگتري انتخاب نمود(پيوندك از شاخه هايي با فطر 0.9سانتي متر و بزرگتر انتخاب مي شود).در موارد مشابه پيوندك را ميتوان از شاخه هاي دو ساله انتخاب نمود.پس از عمليات جاگذاري پيوندك (شكل6)با يك تكه ريسمان شاخه را در محل پيوند ثابت مي كنيم(شكل7)و پوست شاخه را در محل پيوند فشار داده تا جوانه در جاي خودش نگه داشته شود.اين روش پيوند بر روي شاخه هاي با پوست صاف (به علت قابليت انعطاف و جايگيري بهتر جوانه) در مقايسه با شاخه هاي قديمي تر و پوست شكننده و داراي درزو شكاف ،موفقيت بيشتري دارد.شاخه هاي قديمي كه داراي پوست درزو شكاف دار هستند را مي توان با برداشتن پوست بيروني با يك وسيله تيز قبل از عمل پيوند اقدام كرد و پيوندك جوانه حاوي برگ در پوست داخلي جاي داده مي شود.محل پيوند در هر 7.5 تا12.7 سانتي متر در اطراف شاخه ها در سطح مشابه انتخاب مي شود(مشابه فاصله شاخه هاي داراي جوانه).همه پيوند هاي روي شاخه با يك تكه ريسمان در زمان پيوند محكم بسته مي شود.مدت زمان گرفتن پيوندك در روي شاخه هاي بزرگتر بيشتر طول مي كشد.در طي يك ماه بعد از انجام پيوند گرفتن پيوندك مشخص خواهد شد.پس از گرفتن پيوندك در ماه دوم موادي كه براي بستن پيوندك استفاده شده بود بايد برداشته شوند و جوانه ها مورد بازرسي قرارگيرند.اگر جوانه ها سالم بوده و پيوندك گرفته باشد شاخه ها را مي توان از بالاي جوانه هاي جديد برش داده تا جوانه پيوندك تحريك به رشد شوند.عمل تحريك رشد جوانه را مي توان با ايجاد برش نواري در بالاي محل پيوند انجام داد(شكل8).زمان لازم براي اينكه جوانه ها بر روي شاخه مستقر شود يك فصل رشد مي باشد.در نوعي ديگر از سرشاخه كاري در قسمت جنوبی درخت يك يا دوشاخه براي نگهداري سيستم ريشه به عنوان(شاخه پرستار)نگهداري مي شود.شاخه هاي پرستار پس از يك يا دو سال كه جوانه ها رشد كافي كردند برداشته مي شود.انتخاب شاخه هاي قديمي براي پيوند سر شاخه كاري ممكن است به علت اينكه شاخه ها بايد به اندازه كافي بوسيله سيستم ريشه حمايت شوند،كاري بي فايده باشد.اگر شاخه هاي جديد سريع الرشد باشند بهتر است بوسيله هرس يا روش هاي ديگر از رشد آنها كاسته شود(به علت احتمال شكسته شدن شاخه ها)يا بوسيله پايه هاي فلزي كه درزير درخت كار گذاشته مي شود از رشد درخت حمايت نمود.
پي گيريهاي بعد از پيوند(Follow up)
پس از اينكه جوانه ها شروع به رشد كردند ،جوانه هاي قديمي كه در پايين محل پيوند قرار دارند ممكن است با پيوندك براي دريافت مواد غذايي رقابت كنند در نتيجه بهتر است جوانه هاي قديمي برداشته شوند.اين عمل ممكن است چندين باردر طي فصل رشد اول و دوم مورد نياز باشد.در صورت عدم انجام اين عمل رشد پيوندك محدود مي شود.محل پيوند همچنين بايستي از حمله آفات و بيماريها در امان باشد.
براي دريافت بقيه تصاوير ميتوانيد با ايميل وبلاگ تماس داشته باشيد همچنین مقاله اصلی بصورت فایل پی دی اف موجود میباشد.
مترجم:مهندس كرامتلو-كارشناس علوم باغباني
منبع:
-Krueger,W. Z, heath and D, deleonardis.2003. Patch Budding for Top Working Olives.